ترکیه از سال ۱۹۶۳ وارد مذاکرات با اتحادیه اروپا شده بود تا زمانی که عضو جامعه اقتصادی اروپا شد. در سال ۱۹۸۷، ترکیه برای عضویت کامل در اتحادیه اروپا درخواست داد و در سال ۲۰۰۵ مذاکرات رسمی اتحادیه اروپا و ترکیه آغاز شد.
از زمان درخواست رسمی ترکیه برای عضویت کامل در سال ۱۹۶۳، مسیر مذاکرات رسمی و بحث و گفتگو در اتحادیه اروپا برای اخذ عضویت کامل بسیار سخت و با موانع و شروع و پایان های متعدد بوده است. از سالی که ترکیه درخواست عضویت کامل را در دهه ۹۰ و اوایل دهه جدید داد انظار عمومی مثبتی را به همراه داشت.
سرمایه گذاران در املاک و مستغلات پیش بینی افزایش قیمت را در زمان مذاکرات اتحادیه اروپا را داشتند اما زمانی که گفتگو ها به آرامی پیش نرفت برعکس آن اتفاق افتاد. سرمایه گذاران خارجی، که قبل از اینکه عضو اتحادیه اروپا شوند، از سرمایه گذاری املاک در کشورهای اروپای شرقی بهره مند شده بودند، طبیعتاً این سؤال را مطرح کردند- آیا بازار املاک ترکیه نیز همین الگو را خواهد داشت، چگونه می توانیم از الحاق مورد انتظار ترکیه به اتحادیه اروپا بهره مند شویم؟
چگونه مذاکرات اتحادیه اروپا روی قیمت های املاک در ترکیه تاثیر میگذارد؟
از زمان شروع مذاکرات اتحادیه اروپا برای درخواست عضویت کامل ترکیه عقد و لغوهای متعددی در سال ۱۹۸۷ رخ داده بود. برخی از اعضای اتحادیه اروپا به شدت با عضویت کامل ترکیه مخالف بودند در حالی که برخی دیگر از آن حمایت میکردند. بیشتر ترک ها امروزه نسبت به اخبار مذاکرات اتحادیه اروپا بی تفاوت هستند. آنها امید خود را در این روند از دست دادند. در نظر سنجی اخیر برخی از ترکها کاملا به نتایج این مذاکرات بی تفاوت هستند و برخی دیگر اعتقاد دارند که ترکیه بدون این مذاکرات بهتر عمل میکند. در نتیجه، هیچ نشانه آشکاری مبنی بر افزایش قیمت املاک مانند اروپای شرقی بعد از عضویت در اتحادیه اروپا وجود نخواهد داشت.
در مورد سرمایه گذاران خارجی نیز این موضوع صادق است. ما شاهد افزایش ثابت سرمایه گذاران خارجی در املاک مسکونی و تجاری در ترکیه از سال ۲۰۰۷ بوده ایم. این موضوع باعث افزایش قیمت املاک در ترکیه به خصوص در شهرهای بزرگ مانند استانبول شده است. این روند با رکود اقتصادی در منطقه اتحادیه اروپا و بحران اعتباری پس از ۲۰۰۸ در ایالات متحده مطابقت دارد. بنابراین می توان ادعا كرد كه قیمت املاك و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ترکیه علی رغم اتحادیه اروپا و این واقعیت كه ترکیه به دلیل خارج شدن از منطقه اراوپا به عنوان یك پناهگاه امن برای سرمایه گذاری دیده می شود، افزایش یافته است.
در نتیجه، عاملی که سرمایه گذاران را به ترکیه جذب میکند و باعث افزایش قیمت ها میشود به هیچ عنوان به مذاکرات اتحادیه اروپا بستگی ندارد، بلکه توسعه اقتصادی و رشد ثابت ترکیه عامل اصلی این افزایش می باشد. می توان ادعا كرد كه درخواست تجدیدنظر ترکیه به عنوان مقصد سرمایه گذاری مناسب، اکنون انتظارات عضویت در اتحادیه اروپا را پشت سر گذاشته است.
تأثیر اقدامات اقتدارگرایانه دولت اردوغان بر سرمایه گذاری چه بوده است؟
این به خودی خود یک تناقض است. در درجه اول برخی از بخش های جامعه ترکیه از شیوه های آشکار استبدادی دولت اردوغان ناراضی هستند، همانطور که در تظاهرات اخیر پارک گزی(Gezi Park demonstrations) مشهود بوده است. گرچه، دولت اردوغان کاملا طرفدار سرمایه گذاری مستقیم خارجی است، نرخ خصوصی سازی هرگز به اندازه دولت اردوغان بالا نبوده است.
دولت اردوغان است که دوباره راهی برای اتباع خارجی برای خرید املاک و مستغلات در ترکیه باز کرد.قبلاً اینگونه نبود. و در ماه می ۲۰۱۲، همین دولت قانون متقابل را که به اتباع خاورمیانه و اتباع سابق اتحاد جماهیر شوروی اجازه می داد املاک و مستغلات را در ترکیه خریداری کنند، لغو کرد. آنها قبلاً نمی توانستند این کار را انجام دهند.
طرح های تشویقی زیادی برای سرمایه گذاران خارجی برای خرید زمین و املاک تجاری در ترکیه ارائه شده است. در نتیجه، اگرچه اقدامات استبدادی دولت اردوغان ممکن است برخی از خریداران "سبک زندگی" را مختل کرده باشد، اما در کل ابتکارات دولت، تأثیر مستقیمی بر سطح سرمایه گذاری مستقیم خارجی و تملک املاک و مستغلات توسط سرمایه گذاران خارجی نهادی داشته است. این موارد بیش از موارد فردی که ممکن است خاتمه یافته باشد است.
چه کسانی در ترکیه سرمایه گذاری میکنند، در کجا و چرا؟
پروفایل های سرمایه گذار خارجی مختلفی برای ترکیه وجود دارد.
اگر بر اساس دو بخش اصلی خریداران سبک زندگی (خریداری ملک برای زندگی) و سرمایه گذاران بخواهیم بررسی و تحلیل کنیم، روند زیر پدیدار می شود: خریداران سبک زندگی معمولا خریداران اروپایی هستند. انگلیسی ها، آلمانی ها، اسکاندیناویایی ها و روسی ها در سطر جدول قرار دارند. خریداران سبک زندگی متقاضی خانه های تفریحی و خانه های دائمی برای زندگی در سواحل مدیترانه ای و اژه ترکیه هستند، محبوب ترین مناطق شامل آنتالیا، فتحیه، بدروم و دیگر مناطق تفریحی کنار دریا می باشد.
خریداران به دلیل قیمت های مقرون به صرفه، هزینه زندگی پایین،۳۰۰ روز آفتابی در سال و همچنین زندگی آرام تر، بیشتر مشتاق به سرمایه گذاری در این مناطق هستند. سرمایه گذاران تمایل گسترده تری دارند. ما سرمایه گذاران ایالات متحده، روسیه، خاورمیانه، اروپا را می بینیم - سرمایه گذاران فردی و نهادی ؛ سرمایه گذاری قابل توجهی از کشورهای خاورمیانه به ویژه از کویت، ایالات متحده، عربستان سعودی انجام شده است.
سرمایه گذاران معمولا شهرهای بزرگی مانند استانبول و بدروم را ترجیح می دهند. طیف سرمایه گذاری از خریداری مسکونی تا سرمایه گذاری های بزرگتر در مراکز خرید، هتل ها و پروژه های ساخت و ساز متفاوت است. آنها از گسترش اقتصادی ترکیه و چارچوب سرمایه گذاری آسان انگیزه می گیرند، جایی که سرمایه گذاران می توانند بدون محدودیت پول را در داخل و خارج از ترکیه معامله کنند - تقریباً یک پروفایل پناهگاه امن سرمایه گذاری.
به نظر می رسد خارج از اتحادیه اروپا بودن کمک می کند زیرا مقررات بانکی از نظر گزارش امور سرمایه گذاران به همان اندازه دقیق نیستند. مطمئنا سودهای مالیاتی وجود دارد. وجود ترکیه به عنوان قطب بین شرق و غرب نیز سرمایه گذاران را تشویق می کند. خطوط لوله انرژی که از ترکیه عبور می کنند، نزدیکی به اروپا در عین حال خارج از آن بودن، روابط بسیار محکم با برخی از کشورهای ثروتمند در نفت و انرژی در امتداد مرزهای این کشور، همه عوامل مؤثر در ظهور ترکیه به عنوان قطب اصلی سرمایه گذاری است.
آیا روابط ترکیه با اتحادیه اروپا مهم است؟
روابط ترکیه با اتحادیه اروپا امروزه از اهمیت کمی برخوردار است. در مقایسه با ۱۵ سال پیش که اتحادیه اروپا برای ترک ها بسیار مهم بود و اشتیاق شدید برای پیوستن به اتحادیه وجود داشت، امروزه اکثر ترک ها نسبت به این موضوع بی تفاوت هستند. با مشکلات اقتصادی در یونان ،ایتالیا ،اسپانیا و پرتغال، بیشتر ترک ها از اینکه جزو اتحادیه اروپا نیستند خوشحال شدند.
در مقابل، حجم تجارت ترکیه، که تا ۵-۶ سال پیش به صورت فزاینده ای در اتحادیه اروپا قرار داشت، اکنون نیز در حال تغییر است. حجم تجارت با کشورهای غیر اروپایی شامل خاورمیانه، روسیه، چین و ایالات متحده در حال افزایش است. حرکتی به سمت مدل تجاری متعادل تر و منبع وابستگی کمتری در ترکیه وجود دارد.
محدوده اتحادیه اروپا همچنان شریک درجه یک صادرات و واردات ترکیه با سهم کمتری از تجارت است. در مقابل، ترکیه تاثیر فرهنگی و تجاری بسیار زیادی روی خاورمیانه و کشورهای سابق روسیه و برخی از کشورهای غنی از انرژی مانند آذربایجان دارد. برنامه های تلویزیونی ترکیه و آهنگ های پاپ دارای بیشترین امتیاز در این کشورها هستند، به عبارت دیگر ترکیه تبدیل به صادر کننده "فرهنگ" به این کشورها از جمله یونان در همسایگی شده است. ترکیه در حال افزایش حوزه نفوذ خود در همه جهات می باشد.
برای جواب به این سوال، مهم است که بخش های مختلف ترکیه را بشناسیم. ترکیه کشوری با ملیت ها، فرهنگ ها و ساختارهای اجتماعی بسیار مختلفی است. با کشورهایی مانند یونان، ایتالیا، اسپانیا به راحتی می توان خود را با جنوب اروپا تطبیق دهد، اما در عین حال می تواند خود را با خاورمیانه نیز تطبیق و معرفی کند. در ادامه، ترک ها به راحتی با آذری ها و ازبک ها می توانند به زبان مادری حرف بزنند. به عبارت دیگر، تلاش برای قرار دادن ترکیه در شرق یا غرب (منطقه اتحادیه اروپا) ساده سازی آنچه ترکیه در واقع است می باشد. ترکیه، از نظر فرهنگی، اجتماعی، نژادی از هرکدام مقداری دارد، مانند یک قاره است نه یک کشور همگن.
به طور خلاصه ،این موضوع که آیا مذاکرات اتحادیه اروپا تاثیری روی بازار املاک ترکیه دارد یا خیر، ترکیه نه به شرق نه به غرب و نه به داخل وابستگی دارد، ترکیه همه جوانب و راه ها را در نظر دارد چون این در حقیقت جوهر وجودی ترکیه است. از آنجا که حوزه نفوذ آن در همه جهات همراه با رونق آن رشد می کند، اتحادیه اروپا کمتر و کمتر قابل توجه می شود. سرمایه گذاران املاک و مستغلات بیش ازهمه به این امر آگاه هستند. آنها خیلی خوب می دانند که بلغارستان یا رومانی را با ترکیه نمی توان مقایسه کرد.